Một chiến dịch ở Bắc Kỳ – nguồn sử liệu quý

Một chiến dịch ở Bắc kỳ là cuốn sách du ký, ký sự của Charles-Édouard Hocquard.

Cuối thế kỷ 19, Pháp thực hiện chiến dịch với mục tiêu chiếm đóng Bắc kỳ, giữ sự bảo hộ. Charles-Édouard Hocquard (1853 – 1911) là bác sĩ tình nguyện sang Đông Dương năm 1884 để phục vụ trong quân đoàn viễn chinh. Ngoài công việc một bác sĩ quân y, ông còn là nhiếp ảnh gia quân sự đo đạc địa hình ở Bắc và Trung kỳ.

Với tinh thần phiêu lưu, bác sĩ Hocquard đã đi thăm thú, gặp gỡ, tiếp xúc đủ tầng lớp người, từ những nhà buôn, cu li, quan lại, ký lục, gia đình và trẻ con bản xứ, thậm chí cả vua Đồng Khánh. Ông quan sát từ cảnh vật, kiến trúc đến con người, phong tục… và ghi chép, tìm hiểu, cũng như chụp lại những hình ảnh quan sát được.

Hàng trăm bức ảnh hiếm hoi về con người và phong cảnh của xứ Bắc kỳ đã mang về cho Hocquard huy chương vàng danh giá tại Triển lãm Toàn cầu ở Anvers năm 1885. Năm 1889-1891, Hocquard cho đăng chuyện kể về chuyến đi của mình với tên Trente mois au Tonkin (Ba mươi tháng ở Bắc kỳ) trên tạp chí Le Tour du monde (Vòng quanh thế giới). Năm 1892, Hocquard lấy nội dung và hình ảnh minh họa trên cùng với nhà Librairie Hachette xuất bản thành sách mang tên Une campagne au Tonkin.

Phố Cờ Đen – (nay là phố Mã Mây) – một bức ảnh trong sách

Hơn 100 năm sau, cuốn sách Pháp ngữ mang nhiều thông tin giá trị về Đông Dương đã được dịch và xuất bản tiếng Việt với tên Một chiến dịch ở Bắc kỳ.

Bằng con mắt tò mò của một người phương Tây tới phương Đông, Hocquard đã ghi chép lại trong sách từ địa dư, phong tục tập quán, tín ngưỡng, các làng nghề thủ công truyền thống đến con người, tổ chức xã hội, một số công trình kiến trúc quân sự và dân sự nổi tiếng một thời của xứ Bắc kỳ và Trung kỳ…

Các tư liệu đặc biệt có gì trị bởi hình ảnh chân thực, sống động. Thời đó, kỹ thuật chưa cho phép sao chụp ảnh trực tiếp. Bởi vậy, ảnh chụp của Hocquard thành hình minh họa trên báo qua những bản khắc tinh xảo của các nghệ nhân như Pranishnikoff, E. Ronjat, D. Lancelot, Th. Weber…

Một buổi sáng ở Hồ Gươm – ảnh hồ Hoàn Kiếm thế kỷ 19 trong sách

Không chỉ cho lớp trẻ ngày nay biết thời đó cha ông ta ăn ở như nào, phong tục tập quán ra sao… cuốn sách còn đặc biệt quý khi dựng lại cho chúng ta một bản đồ Huế và Hà Nội. Ở đó có những di sản mà nay đã trở thành quá vãng như điện Kính Thiên, quần thể chùa Báo Ân, cung Bảo Định…

Bởi những lẽ đó, Một chiến dịch ở Bắc kỳ là một tác phẩm lớn, mang giá trị sử liệu về con người, xã hội và phong tục Bắc kỳ, Trung kỳ đầu thế kỷ 19.

Với những giá trị lớn như vậy, Một chiến dịch ở Bắc Kỳ được cả ba nhà làm sách uy tín là Omega+, Đông A, Nhã Nam thực hiện với những ấn phẩm khác nhau. Ra mắt quyển sách gần như cùng một thời điểm, đây là “sức ép đáng yêu” dành cho người làm sách.

“Khi có sự cạnh tranh, mỗi đơn vị sẽ cố gắng để làm ra những phiên bản tốt nhất, đẹp nhất, giá cả phù hợp nhất trong khả năng có thể. Và như vậy, độc giả chính là những người được lợi khi có nhiều lựa chọn, tìm những ấn bản phù hợp với nhu cầu của mình.” – Phó giám đốc công ty Nhã Nam cho biết.

(Theo Zing News)